Nhập Email của Bạn để nhận Tin Sinh Hoạt từ Tu Viện Kim Cang

TÌM KIẾM  

Tìm Theo

TRANG NHẤT > PHẬT HỌC PHỔ THÔNG
Cỡ chữ:  Thu nhỏ Phóng to
Cập nhật ngày 07/10/2008 (GMT+7)

Bài Thứ 05: Mạt Na Thức

BÀI THỨ NĂM 

MẠT-NA THỨC

(THỨC THỨ BẢY) 

Thức này có nhiều tên.

1.      Mạt-na (gọi theo nguyên-âm tiếng Phạn).

2.      Ý-căn:  Thức này là căn của thức thứ Sáu; vì thức thứ Sáu nương thức này phát sanh.

3.      Thức thứ bảy: theo thứ đệ thì thức này đứng nhằm thứ Bảy.

4.      Truyền-tống thức: vì thức này có công-năng truyền các pháp hiện-hành vào Tàng-thức và tống đưa các pháp chủng-tử khởi ra hiện-hành.

5.      Ý-thức:  vì thức này sanh diệt tương-tục không gián-đoạn, nên gọi là “Ý”.  Song, sợ người lầm-lộn với ý-thức thứ Sáu, nên thức thứ Bảy này chỉ gọi là “Ý”, mà không thêm chữ “Thức”.  Thức này chỉ duyên kiến-phần của thức A-lại-da chấp làm thật-ngã và thật-pháp. 

KHI Ở ÐỊA-VỊ PHÀM-PHU, THỨC NÀY ÐỐI VỚI: 

1.      Ba cảnh. 

       Thức này chỉ có Ðới-chất cảnh. 

2.      Ba lượng. 

               Thức này chỉ có Phi-lượng. 

3.      Ba tánh. 

               Thức này chỉ có Hữu-phú Vô-ký tánh. 

4.      Ba giới. 

               Trong ba Giới, thức này đều có đủ. 

5.      Chín địa. 

               Trong chín Ðịa, thức này có đủ. 

6.      Tâm-sở 

       Thức này có 18 tâm-sở: 5 món Biến-hành, 1 món Huệ trong Biệt-cảnh, 4 món Căn-bản phiền-não: Si, Kiến, Mạn, Ái và 8 món Ðại-tùy. 

7.      Chín duyên.

               Thức này chỉ có ba duyên:  1. Căn-cảnh-duyên.  2. Tác-ý-duyên.  3. Chủng-tử-duyên. 

8.      Tánh. 

               Hằng thẩm-xét và lo nghĩ (hằng thẩm tư-lương). 

9.      Tướng. 

               Lo nghĩ (tư-lương vi tánh tướng). 

10.  Nghiệp-dụng. 

               Làm chỗ cho 6 thức trước nương, hoặc nhiễm hay tịnh. 

KHI LÊN THÁNH-VỊ, THỨC NÀY ÐỐI VỚI: 

1.      Quán hạnh. 

       Thật ra thức này không có năng-lực đoạn-hoặc, chỉ nhờ thức thứ Sáu tu quán, đoạn-hoặc, mà thức này cũng được đoạn. 

2.      Ðoạn hoặc và chuyển thành trí. 

               Có ba giai-đoạn: 

a)      Ðến Sơ-địa, thì thức này mới vừa chinh-phục được hai món chấp về phần cu-sanh và chuyển thành Bình-đẳng tánh trí.

b)      Khi lên Bát-địa (vô công-dụng đạo), thức này đoạn được cu-sanh Ngã-chấp.

c)      Ðến Kim-cang đạo thì thức này mới đoạn được cu-sanh pháp-chấp. 

3.      Chứng quả và diệu-dụng. 

Khi chứng quả vị Phật, thì thức này hiện ra thân “Tha-thọ-dụng”, để giáo-hóa hàng Thập-địa Bồ-tát. 

       Muốn cho người học dễ nhớ, nên trong Bát-thức qui-củ, ngài Huyền-Trang Pháp-sư có làm 3 bài tụng như sau.  Hai bài tụng đầu nói thức này khi còn ở địa-vị phàm-phu.  Bài tụng thứ ba, nói thức này khi lên Thánh-quả.

       BÀI TỤNG THỨ NHỨT 

       Ðới-chất hữu-phú thông tình bổn

       Tùy duyên chấp ngã, lượng vi phi

       Bát đại Biến-hành, Biệt-cảnh Huệ

       Tham, Si, Ngã-kiến, Mạn tương tùy. 

       Dịch nghĩa:

                             Ðới-chất hữu-phú thông Bảy, Tám

                             Tùy duyên chấp ngã thuộc Phi-lượng

                             Tám đại, Biến-hành, Huệ Biệt-cảnh

                             Tham, Si, Ngã, Mạn thường theo nhau. 

LƯỢC GIẢI: 

       Trong ba cảnh, thức này chỉ duyên về “Ðới-chất-cảnh”.  Ba tánh, thức này chỉ thuộc về “Hữu-phú vô-ký-tánh”.  Cảnh đới-chất của thức này là thông cả thức thứ Bảy và thức thứ Tám.  Nghĩa là thức thứ Bảy dùng kiến-phần năng-duyên của mình (tức là Tâm; trên nguyên văn bài tụng chữ Hán gọi là Tình) duyên qua kiến-phần của thức thứ Tám (Kiến-phần thức thứ Tám cũng là Tâm; song vì bị thức thứ Bảy lấy nó làm “bản-chất” để duyên, nên trên bài tụng theo nguyên văn chữ Hán gọi là “Bổn”, tức là “Bản-chất” vậy), rồi biến lại “cảnh đới-chất”.  Vì thế nên trong Duy-thức có câu: 

                                    Dĩ tâm duyên tâm chơn đới-chất

                                    Trung gian tướng-phần lưỡng đầu sanh. 

       Nghĩa là:  Thức thứ Bảy dùng kiến-phần của tâm mình, duyên qua kiến-phần tâm của thức thứ Tám, nên chính giữa hai thức này sanh ra một tướng-phần là cảnh “chơn đới-chấp”. 

       Chúng-sanh tùy vọng-nghiệp sanh trong Tam-giới, thì thức này cũng theo đó mà chấp-ngã.  Trong ba lượng, thức này thuộc về phi-lượng. 

       Về tâm-sở thì thức này có 18 món:  8 Ðại-tùy, 5 món Biến-hành và 1 món Huệ trong 5 món Biệt-cảnh, với 4 món Căn-bản phiền-não là: Tham, Si, Mạn và Ngã-kiến. 

       BÀI TỤNG THỨ HAI 

       Hằng thẩm tư lương ngã tương tùy

       Hữu-tình nhựt dạ trấn hôn mê

       Tứ hoặc bát đại tương-ưng khởi

       Lục chuyển hô vi “Nhiễm tịnh y”. 

       Dịch nghĩa:

                             Hằng xét lo-lường theo chấp ngã

                             Hữu-tình ngày đêm bị mê-muội

                             Bốn hoặc, tám đại chung nhau khởi

                             Sáu thức gọi là “Nhiễm tịnh y”. 

LƯỢC GIẢI: 

       Thức thứ Bảy thường suy-xét so-đo chấp kiến-phần của thức thứ Tám làm Ngã.  Trong Bát-thức qui-củ tụng Trang-chú có nói: 

       Thức thứ Tám, có hằng mà không thẩm xét.

       Thức thứ Bảy, vừa hằng lại vừa thẩm xét.

       Thức thứ Sáu, có thẩm xét mà không hằng.

       Năm thức trước, không hằng và không thẩm. 

       Cũng vì thức này chấp Ngã, nên chúng hữu-tình mê-muội trong sanh-tử đêm dài mà chẳng tự biết.  Thức này tương-ưng với 4 món Căn-bản phiền-não là: Si, Kiến, Mạn, Ái và 8 món Ðại-tùy.  Sáu thức trước gọi thức này là “Nhiễm tịnh y” (Lục thức hô vi nhiễm-tịnh-y). 

       BÀI TỤNG THỨ BA

       Cực hỷ Sơ-tâm, bình-đẳng tánh

       Vô công-dụng hạnh ngã hằng thôi

       Như-Lai hiện khởi tha-thọ-dụng

       Thập-địa Bồ-tát sơ bị côi (cơ). 

       Dịch nghĩa:

                             Ðến Sơ-địa, thành “Bình-đẳng-trí”

                             Ðến Vô-công-dụng, hằng phá Ngã

                             Như-Lai hiện thân “Tha-thọ-dụng”

                             Giáo-hóa hàng Thập-địa Bồ-tát. 

LƯỢC GIẢI: 

       Hành-giả khi chứng được Hoan-hỷ-địa, tức là Sơ-địa, thì thức này chuyển lại thành “Bình-đẳng-tánh-trí”.  Ðến Bất-động-địa, tức là địa thứ Tám, cũng gọi là “Vô-công-dụng hạnh”; lúc bấy giờ hành-giả mới dẹp trừ chủng-tử của Ngã-chấp.  Ðến khi chứng quả Phật, thức này đã chuyển thành trí, hiện ra thân “Tha-thọ-dụng” để giáo-hóa hàng Thập-địa Bồ-tát.

HT. Thích Thiện Hoa
Quay lại In bản tin này Gửi tin này cho bạn bè  
 BÀI HỌC KẾ TIẾP
(Phật Học Phổ Thông Khóa thứ IX (Phần 1))
BÀI THỨ 06: A LẠI DA THỨC
 CÁC BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ
 

Xem tin ngày:


Trang Chủ | Lịch Sinh Hoạt | Hình Ảnh | Âm Nhạc | Trắc Nghiệm |  Xem Phim | Liên Kết |  Liên Hệ
Liên hệ kimcangtuvien@yahoo.com
4771 Browns Mill Road Lithonia Georgia 30038-2604 Tel:(770) 322-0712