Nhập Email của Bạn để nhận Tin Sinh Hoạt từ Tu Viện Kim Cang

TÌM KIẾM  

Tìm Theo

TRANG NHẤT > PHẬT HỌC PHỔ THÔNG
Cỡ chữ:  Thu nhỏ Phóng to
Cập nhật ngày 07/10/2008 (GMT+7)

Bài Thứ 03

BÀI THỨ BA

CHÁNH VĂN 

Hỏi:  Trên đã nói thức năng-biến thứ nhứt, còn thức năng-biến thứ hai thế nào? 

Ðáp:  NGUYÊN VĂN CHỮ HÁN

              TỤNG VIẾT: 

               Thứ đệ nhị năng-biến

               Thị thức danh Mạt-na

               Y bỉ chuyển, duyên bỉ

               Tư lương vi tánh tướng.   

DỊCH NGHĨA 

       Luận chủ nói tụng (12 câu) để trả lời rằng:  Thức Năng-biến thức hai tên là Mạt-na.  Thức này do thức A-lại-da sanh ra, rồi trở lại duyên thức A-lại-da chấp làm ngã.  Tánh và tướng của nó thường lo nghĩ. 

LƯỢC GIẢI 

       Trước đã nói thức Năng-biến thứ nhứt, tiếp theo đây nói thức Năng-biến thứ hai, tức là thức thứ Bảy.  Tiếng Phạn gọi là Mạt-na, Tàu dịch là Ý.  Thức này là “Căn” của ý-thức, chứ không phải ý-thức (thứ 6). 

       Thức này nương thức A-lại-da snah-khởi, rồi trở lại duyên thức A-lại-da chấp là ngã.  Cũng như cái tay, từ nơi thân sanh ra, rồi trở lại hộ-vệ cái thân.  Vì thức này tánh hay lo nghĩ, nên hiện ra tướng-trạng bên ngoài cũng lo nghĩ. 

       NGUYÊN VĂN CHỮ HÁN 

       Tứ phiền-não thường câu

       Vị: ngã-si, ngã-kiến

       Tinh ngã-mạn, ngã-ái

       Cập dư xúc đẳng-câu. 

DỊCH NGHĨA 

       Bốn món phiền-não thường chung cùng với thức này là:  Ngã-si, Ngã-kiến, Ngã-mạn, Ngã-ái.  Ngoài ra thức này còn tương-ưng với các Tâm-sở, như Xúc, Tác-ý v.v… 

LƯỢC GIẢI 

       Những Tâm-sở thường tương-ưng với thức này, là bốn món phiền-não: 1. Ngã-si (si-mê cái Ngã), 2. Ngã-kiến (chấp cái Ngã), 3. Ngã-mạn (đề cao cái Ngã của mình, để khinh-mạn người), 4. Ngã-ái (tham ái cái Ngã). 

       Bởi thức Mạt-na thường chấp thức A-lại-da làm Ngã, nên bốn món phiền-não tương-ưng với thức này, cũng đều do cái Ngã mà sanh.  Vì thế nên trêen mỗi món phiền-não, lại thêm chữ Ngã (Ngã-si, Ngã-kiến, Ngã-mạn, Ngã-ái). 

       Ngoài bốn món phiền-não trên, lại còn có các Tâm-sở, như năm món biến-hành và tùy-phiền-não v.v… cũng tương-ưng với thức này; nhưng không phải thường có như bốn món phiền-não trên. 

       Các Tâm-sở tương-ưng với thức này: 

1.      Thường chung khởi:  Si, Kiến, Mạn, Ái.

2.      Không thường:  Năm món Biến-hành, Tùy-phiền-não v.v… 

NGUYÊN VĂN CHỮ HÁN 

Hữu-phú vô-ký nhiếp

Tùy sở sanh sở hệ

A-la-hán, Diệt-định

Xuất-thế-đạo vô hữu. 

DỊCH NGHĨA 

       Tánh của thức này là “hữu-phú vô-ký”.  Tùy thức A-lại-da sanh về cảnh-giới nào, thì thức này theo đó mà chấp Ngã.  Khi chứng A-la-hán, nhập Diệt-tận định và được vào Ðạo xuất-thế, thì không còn thức này.

LƯỢC GIẢI 

       Vì bị bốn món phiền-não ngăn che, nên tánh của thức Mạt-na thuộc về hữu-phú vô-ký.  Lại nữa, vì thức này do thức A-lại-da sanh ra, nên tùy thức A-lại-da sanh về cõi nào, thì nó theo chấp-ngã ở cõi đó. 

Hỏi:  Người tu-hành phải đến địa-vị nào, mới đoạn được Ngã-chấp và không còn thức Mạt-na? 

Ðáp:  Có ba địa-vị: 

  1. Ðến địa-vị A-la-hán:  Vì vị này đã xả tàng-thức, nên thức Mạt-na không còn chấp Ngã.
  2. Nhập diệt-tận-định:  Vì định này diệt hết các Tâm-vương và Tâm-sở của 7 thức trước.
  3. Xuất-thế-đạo:  Hành-giả khi đặng cái trí hiểu-biết chơn vô-ngã và đặng trí vô-lậu hậu-đắc, thì không còn thức Mạt-na.  

Ba địa-vị không có Mạt-na 

  1. A-la-hán.  

-          Xả Tàng-thức.

-          Không còn Mạt-na. 

  1. Diệt-tận định.  

-          Diệt hết Tâm-vương, Tâm-sở của 6 thức trước.

-          Diệt các Tâm-sở về phần tạp-nhiễm của thức Mạt-na. 

  1. Ðạo xuất-thế.  

-          Ðược trí hiểu biết chơn vô-ngã.

-          Ðặng trí vô-lậu hậu-đắc. 

CHÁNH VĂN 

Hỏi:  Như vậy đã nói thức năng-biến thức hai, còn thức năng-biến thứ ba thế nào? 

Ðáp:      NGUYÊN VĂN CHỮ HÁN

               Thức đệ tam năng-biến

               Sai biệt hữu lục chủng

               Liễu cảnh vi tánh tướng

               Thiện, bất thiện, câu phi. 

DỊCH NGHĨA 

       Luận-chủ nói tụng (2 bài) để trả lời rằng: 

       Thức năng-biến thứ ba, có sáu món sai khác.  Tánh và tướng của thức nầy đều phân-biệt cảnh (liễu cảnh).  Thức nầy đủ cả ba tánh:  Thiện, ác và vô-ký (câu phi). 

LƯỢC GIẢI 

       Thức năng-biến thứ ba có 6 món: 1. Nhãn-thức, 2. Nhĩ-thức, 3. Tỹ-thức, 4. Thiệt-thức, 5. Thân-thức, 6. Ý-thức.  Trong 8 thức, thức nào cũng đều phân-biệt c/anh; song thức thứ Bảy và thứ Tám chỉ phân-biệt cảnh tế, còn 6 thức trước lại phân-biệt cảnh thô; nên trong bài tụng nói: “Tánh tướng nó đều phân-biệt cảnh”.  Cũng như mặt trời mặt trăng sáng suốt chiếu soi khắp cả thiên-hạ.  Mặt trời mặt trăng sáng suốt dụ cho bản-tánh của thức này; còn chiếu soi là dụ cho tướng-dụng của thức này. 

       Sáu thức này đủ cả 3 tánh: Thiện, ác và vô-ký (không thiện ác). 

NGUYÊN VĂN CHỮ HÁN 

Thử tâm-sở biến-hành

Biệt-cảnh, thiện, phiền-não

Tùy phiền-não, bất-định

Giai tam thọ tương-ưng. 

DỊCH NGHĨA 

       Những tâm-sở tương-ưng với thức này, như: biến-hành, biệt-cảnh, thiện, căn-bản phiền-não, tùy phiền-não, bất-định và ba thọ. 

LƯỢC GIẢI

       Tâm-sở do tâm-vương đặt-để, cũng như các quan do vua sắp-đặt, như một vị quan lớn có bao nhiêu nhơn viên.  Tâm-sở cũng thế, tất cả 51 món, phân làm 6 loại, mỗi loại có bao nhiêu món. 

       Nay xin liệt kê sau đây: 

1.      Biến-hành, có 5 món.

2.      Biệt-cảnh, có 5 món.

3.      Thiện, có 11 món.

4.      Căn-bản phiền-não, có 6 món.

5.      Tùy phiền-não, có 20 món.

6.      Bất-định, có 4 món. 

Ba thọ là: khổ-thọ, lạc-thọ và xả-thọ. 

Tóm lại, thức này tương-ưng với 51 món tâm-sở và 3 thọ.

HT. Thích Thiện Hoa
Quay lại In bản tin này Gửi tin này cho bạn bè  
 BÀI HỌC KẾ TIẾP
(Phật Học Phổ Thông Khóa thứ IX (Phần 2))
BÀI THỨ 04
 CÁC BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ
 

Xem tin ngày:


Trang Chủ | Lịch Sinh Hoạt | Hình Ảnh | Âm Nhạc | Trắc Nghiệm |  Xem Phim | Liên Kết |  Liên Hệ
Liên hệ kimcangtuvien@yahoo.com
4771 Browns Mill Road Lithonia Georgia 30038-2604 Tel:(770) 322-0712